چکیده:

یکی از مهمترین نیازهای امروزی زبان فارسی ، ترجمه لغاتیست که به وفور همراه با علوم جدید وارد زبان شده و میشوند . روش ترجمه این لغات ، مهارتی ویژه را میطلبد که کمتر مقاله و کتابی بدان پرداخته است . یکی از روشهائی که میتواند مورد دقت قرار گیرد اینست که در زبان انگلیسی چگونه لغات علمی خود را میسازند آنگاه برخی الگوهای آنها را که منطبق با زبان فارسیند برگزید و برخی را ک ه با روح زبان فارسی همخوانی ندارند رها کرد . در این مقاله بطریق استقراء سیزده روش لغتسازی در زبان انگلیسی بررسی شده اند و از میان آنها برخی که به کار زبان فارسی نیز میخورند همراه با ذکر مثال مطرح گردیده اند

مقدمه :
ترجمه لغات از زبانی به زبانی دیگر سابقه ای به درازای تاریخ زبان دارد . این موضوع در دوره معاصر و با ورود تمدن جدید اروپائی آهنگی سریعتر بخود گرفت و بیش از پیش به داشتن معیارهائی برای چگونگی ترجمه این لغات و اصلاحات علمی نیاز اُفتاد . چنانکه نزدیک به یک قرن قبل، مجله کاوه از اندیشمندان معاصر در این باب نظرخواهی کرده بود (مجله کاوه : ۱۹۲۱ ). سالهای بعد متولیان حکومت، فرهنگستانِ اول و سپس بنیاد فرهنگ و سرانجام فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بنیان نهادند که یکی از وظائف ایشان ترجمه همین لغات بود . ترجمه هائی که گاه موفق و گاه بسیار ضعیف بودند .

نویسنده در این مقاله با کنکاش در زبان فارسی و فرهنگهای تشریحی لغات علمی ، سیزده روش را در زبان برای ساخت لغات جدید و ترجمه آنها تشخیص داده و سپس به مقایسه آنها در دو زبان فارسی و انگلیسی پرداخته است و نقدها و راهکارهای اصلاحی خود را نیز ارائه داده و بر این باورست که ساختن برخی ترجمه های غلط (بویژه توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی ) ناشی از توجه نکردن به همین معیارهاست .